بانکول خبر |✍️سودابه خانی

صبح زود وقتی آفتاب هنوز با شرم از پشت کوه‌های کبیرکوه سرک می‌کشد، مردان بدره‌ای(کلم) یکی‌یکی بیرون می‌زنند. مهِ نرمی روی سطح مزرعه نشسته و تنها چیزی که سکوت را می‌شکند، صدای پایی‌ست که روی چوب خیس خورده می‌لغزد یا فریاد آرام مردی که تورش را بالا می‌کشد. اینجا بدره است؛ جایی که ماهی فقط یک خوراک نیست، بلکه قصه‌ای‌ درباره زندگی، معیشت و بقاست.و در قلب این روایت ماهی "کُلم" ایستاده؛ ماهی‌ای محلی، بومی، خوش‌خوراک و سخت‌گیر است.

در روستای کلم بدره مردان و گاه حتی زنان روستا سال‌هاست با آب اُنس دارند.  و با احترامی عجیب به آب روز را می‌گذرانند. در این منطقه "کُلم" نه فقط یک محصول اقتصادی بلکه جزئی از زیست‌بوم فرهنگی مردم شده است. برای کودکی که از ده‌سالگی در کنار پدرش تور انداخته تا پیرمردی که چشمش را از ماهی برنداشته، ماهی کلم نشانهٔ روز خوب و سفره پر است.

«کُلم» در گویش محلی به نوعی ماهی گفته می‌شود که بیشتر در آب‌های شیرین رودخانه‌ای یا مناطق سد سیمره زندگی می‌کند. گوشت نرم، طعم متفاوت و پخت آسانش این ماهی را به انتخاب اول سفره‌های سنتی بدره و حتی دیگر نقاط استان ایلام تبدیل کرده است. اما آن‌چه کُلم را خاص‌تر می‌کند، تلاش طاقت‌فرسای مردمی‌ست که در سکوت و سختی این ماهی را از دل آب بیرون می‌کشند.

قاسم جوان بدره ای یکی از فعالان بخش شیلات است. او هر روز قبل از اذان صبح با پدرش به کنار حوضچه می‌رود. «برای ما ماهی فقط کسب‌وکار نیست. اینجا ماهی زندگی است نان‌مان از خشکی نیست از آب درمی‌آید.

در بازار محلی بدره ماهی کلم روی سینی‌های فلزی با برگ‌های نعنا تزئین شده است. فروشندگان ماهی را نه‌تنها به‌خاطر کیفیتش که با غرور به‌خاطر محلی‌بودنش می‌فروشند. مشتریان از ایلام، کرمانشاه، اندیمشک و حتی تهران می‌آیند تا طعم ماهی تازه پرورش‌یافته در دل کوهستان را بچشند. در کنار بازار زنان روستا با روش‌هایی چون کبابی، سرخ‌کرده یا خورشتی، کلم را برای گردشگران پخته و عرضه می‌کنند.

اما این روزها تولیدکنندگان ماهی کلم با چالش‌هایی جدی دست‌وپنجه نرم می‌کنند: نبود تسهیلات مناسب، نبود بیمه برای بهره‌وران سنتی، عدم ساماندهی بازار فروش و نبود بسته‌بندی مناسب از جمله این مشکلات است. این در حالی‌ست که اگر همین ماهی با برند محلی، بسته‌بندی بهداشتی و تبلیغات درست به بازار ملی یا صادراتی برسد، می‌تواند بدره را به قطب پرورش ماهی جنوب‌غرب کشور تبدیل کند.

جالب است بدانید برخی فعالان باسابقه بخش شیلات بدره به‌دلیل نبود حمایت این کار را رها کرده اند. پدری که عمرش را در کنار حوضچه و آب گذاشته حالا نگران است که پسرش ترجیح بدهد کارگری در شهر باشد تا بهره وری در زادگاه خودش باشد.  اینجاست که نقش دولت، جهاد کشاورزی، میراث فرهنگی و بخش خصوصی حیاتی می‌شود. چرا باید این ظرفیت ناب در غفلت بمیرد؟

ماهی در بدره صرفاً حرفه‌ای فصلی یا تفننی نیست. این کار امتداد سالها زندگی در هم‌زیستی با آب است. ماهی کُلم نماد زندگی آرام، مقاوم و محلی‌ست؛ درست شبیه مردمانش، مردمانی که با کمترین امکانات بیشترین وفاداری را به خاک و آبشان دارند.